پانل آزمایشات حساسیت یا آلرژی مجموعه‌ای از تست‌ها است که برای شناسایی واکنش‌های بدن به آلرژن‌های مختلف انجام می‌شود. این آلرژن‌ها می‌توانند مواد غذایی، آلاینده‌های تنفسی، داروها یا موادی باشند که از طریق تماس با پوست موجب واکنش آلرژیک می‌شوند. در ادامه، جزئیات مربوط به لیستی از آزمایش‌های آلرژی که توسط آزمایشگاه تخصصی و فوق تخصصی شفق ارائه می شوند را توضیح خواهیم داد.
- پانل آلرژی غذایی (Food Allergy Panel)
این پانل شامل تست‌هایی است که به شناسایی واکنش‌های آلرژیک به بیش از 50 نوع ماده غذایی کمک می‌کند. مواد غذایی معمولی که در این تست‌ها بررسی می‌شوند عبارتند از:
- محصولات لبنی: شیر گاو، کازئین، لاکتوآلبومین، بتا لاکتوگلوبولین
- آجیل و دانه‌ها: بادام، فندق، پسته، گردو، کنجد
- میوه‌ها و سبزیجات: سیب، موز، کیوی، هویج، گوجه‌فرنگی، کرفس، بادمجان
- غلات: گندم، چاودار، برنج، جو، آرد گندم، گلوتن
- غذاهای دریایی: میگو، خرچنگ، ماهی‌های مختلف
- سایر موارد: عسل، تخم‌مرغ، سویا، گوشت گاو، و …
تست‌های موجود در پانل آلرژی غذایی:
- تست Prick (پوستی): این تست با قرار دادن مقادیر کمی از آلرژن‌های غذایی بر روی پوست و سپس ایجاد خراش‌های کوچک در پوست انجام می‌شود. اگر محل تست دچار قرمزی و تورم شود، نشان‌دهنده حساسیت به آن ماده غذایی است.
- تست RAST (Radioallergosorbent Test): در این تست، خون بیمار گرفته شده و سطح آنتی‌بادی IgE خاص برای آلرژن‌های غذایی مختلف اندازه‌گیری می‌شود. افزایش سطح IgE نشان‌دهنده حساسیت به آن آلرژن است.
- تست IgE غذایی: این تست به طور خاص سطح آنتی‌بادی‌های IgE در برابر آلرژن‌های غذایی مختلف را اندازه‌گیری می‌کند و می‌تواند در تشخیص دقیق‌تر حساسیت‌های غذایی کمک کند.
- پانل آلرژی تنفسی (Respiratory Allergy Panel)
این پانل واکنش‌های آلرژیک به آلرژن‌های هوایی و تنفسی را ارزیابی می‌کند. بیش از 35 نوع آلرژن تنفسی ممکن است در این پانل بررسی شوند. برخی از این آلرژن‌ها شامل:
- گرده گیاهان: گرده چمن، گل رز، علف سوسن، درختان توس، علف خنجر دار، گیاه حمدان، خارخسک
- قارچ‌ها: کپک‌ها و قارچ‌های موجود در هوا
- گرد و غبار: ذرات گرد و غبار خانه، گرد و غبار کتابخانه
- شوره حیوانات: گربه، سگ، اسب، خرگوش، گاو، گوسفند
- حشرات: سوسک
- قارچ‌ها و کپک‌ها: آسپرژیلوس، آلترناریا، کلادوسپوریوم، کپک‌ها
- سموم: زهر زنبور عسل
تست‌های موجود در پانل آلرژی تنفسی:
- تست Prick (پوستی): این تست برای شناسایی آلرژن‌های تنفسی مشابه آلرژن‌های غذایی انجام می‌شود. آلرژن‌های تنفسی بر روی پوست قرار داده می‌شوند و پوست به خراشیده می‌شود. تورم و قرمزی نشان‌دهنده حساسیت است.
- تست IgE تنفسی: این آزمایش سطح IgE اختصاصی در برابر آلرژن‌های تنفسی مانند گرده گیاهان، کپک‌ها، و شوره حیوانات را اندازه‌گیری می‌کند.
- تست تحریک بینی (Nasal Provocation Test): این تست برای ارزیابی واکنش‌های آلرژیک به آلرژن‌های هوایی انجام می‌شود. آلرژن‌ها مستقیماً به بینی بیمار اعمال می‌شوند و پاسخ بدن به آن‌ها از طریق علائمی مانند آبریزش بینی و احتقان بینی ارزیابی می‌شود.
- پانل آلرژی دارویی (Drug Allergy Panel)
این پانل واکنش‌های آلرژیک به بیش از 20 نوع دارو را بررسی می‌کند. داروهایی که معمولاً در این پانل بررسی می‌شوند شامل:
- آنتی‌بیوتیک‌ها: پنی‌سیلین، سفالوسپورین‌ها، سولفونامیدها، آمپی‌سیلین-HSA، آمیکاسین، جنتامایسین، تتراسایکلین، سیپروفلوکساسین، اریترومایسین، اسپیرامایسین
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک، پیرازولون، آسپیرین-HSA، پاراستامول
- داروهای ضد تشنج: کاربامازپین، فنی‌توئین
- پنی‌سیلین: Penicilloyl G-HSA، Penicilloyl V-HSA
- دیگر داروها: لیدوکائین، بنزوکائین، پرومتازون، پرومتازولون، متامیزول و …
تست‌های موجود در پانل آلرژی دارویی:
- تست Prick (پوستی): این تست برای داروهایی که احتمال ایجاد واکنش آلرژیک دارند، انجام می‌شود. مقدار کمی از دارو بر روی پوست قرار داده شده و خراشیده می‌شود. واکنش پوستی می‌تواند نشان‌دهنده حساسیت باشد.
- تست IgE دارویی: این تست سطح آنتی‌بادی IgE خاص برای داروهای مختلف را اندازه‌گیری می‌کند. اگر سطح IgE در برابر یک داروی خاص بالا باشد، احتمال حساسیت به آن دارو وجود دارد.
- تست‌های پوستی داخل جلدی (Intradermal Testing): در این روش، مقادیر کمی از دارو به صورت داخل جلدی (زیر پوست) تزریق می‌شود و واکنش بدن به آن بررسی می‌شود. این روش دقیق‌تر از تست‌های سطحی پوست است و بیشتر برای داروهایی مانند پنی‌سیلین استفاده می‌شود.
- پانل آلرژی تماسی (Contact Allergy Panel)
این پانل برای شناسایی واکنش‌های آلرژیک به مواد مختلفی که از طریق تماس با پوست ممکن است آلرژی ایجاد کنند، استفاده می‌شود. این مواد شامل:
- فلزات: نیکل، کروم، کبالت
- مواد آرایشی: عطرها، نگهدارنده‌ها، رنگ‌ها
- محصولات شیمیایی: لاتکس، فرمالدهید، پارابن‌ها
- محصولات صنعتی: روغن‌ها، حلال‌ها، پلاستیک‌ها
تست‌های موجود در پانل آلرژی تماسی:
- تست پچ (Patch Test): این تست برای شناسایی آلرژن‌های تماسی انجام می‌شود. آلرژن‌های مشکوک بر روی پچ‌های مخصوص قرار گرفته و بر روی پوست بیمار چسبانده می‌شوند. پس از 48 تا 72 ساعت، پچ‌ها برداشته شده و پوست از نظر واکنش‌های آلرژیک مانند قرمزی، تورم و خارش بررسی می‌شود.
- تست Prick (پوستی): مشابه تست‌های آلرژی غذایی و تنفسی، این تست نیز می‌تواند برای شناسایی آلرژن‌های تماسی استفاده شود، هرچند که تست پچ روش ترجیحی است.
- تست خون برای IgE: در برخی موارد، برای شناسایی آلرژن‌های تماسی خاص، ممکن است تست خون برای اندازه‌گیری سطح IgE در برابر مواد شیمیایی یا فلزات خاص انجام شود.
ملاحظات مهم:
- نتایج تست‌ها: نتایج هر یک از این تست‌ها باید توسط یک پزشک متخصص آلرژی و ایمونولوژی تفسیر شود. واکنش‌های آلرژیک ممکن است به درجات مختلف از خفیف تا شدید متغیر باشند و درمان بر اساس شدت واکنش و نوع آلرژن‌ها تعیین می‌شود.
- حساسیت متقاطع (Cross-reactivity): برخی از آلرژن‌ها ممکن است واکنش‌های متقاطع با یکدیگر ایجاد کنند. به عنوان مثال، افرادی که به گرده گیاهان حساسیت دارند، ممکن است به برخی مواد غذایی مانند سیب یا هویج نیز واکنش نشان دهند.
- پیشگیری و درمان: با شناسایی آلرژن‌های خاص، می‌توان از تماس با آن‌ها جلوگیری کرده و در صورت لزوم، درمان‌هایی مانند آنتی‌هیستامین‌ها، کورتیکواستروئیدها یا ایمونوتراپی را برای کاهش یا حذف علائم آلرژی تجویز کرد.
این پانل‌های آزمایشگاهی یک ابزار مهم برای شناسایی و مدیریت آلرژی‌ها هستند و به بیمار و پزشک کمک می‌کنند تا راه‌های مناسب برای پیشگیری و درمان واکنش‌های آلرژیک را انتخاب کنند.
